Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΩΝ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΤΣΙΩΝΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ
ΙΑΤΡΟΣ
ΝΟΜ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
Α΄ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Κ.Κ.Κ. & Π.Πρ.Ν.Σ.
Σε μια στιγμή που η περιοχή μας, τα Βαλκάνια, γίνεται θέατρο μιας παράλογης εθνικιστικής έντασης, αποσχιστικών τάσεων, μίσους και καταστροφής αλλά και έντονης οικονομικής ύφεσης, ίσως είναι η καταλληλότερη στιγμή να μιλήσουμε για συνεργασία και διασυνοριακά προγράμματα.
Η απάντησή μας σε όλα αυτά που, οι δυνάμεις της καταστροφής σχεδιάζουν στην περιοχή αυτή, πρέπει να ακουστεί δυνατά με τα λόγια αλλά και με τα έργα Ειρήνης που πρέπει να ακολουθήσουν.
Πρώτος στόχος όλων των ανεπτυγμένων κοινωνιών πρέπει να είναι πάντα τα εθνικά σύνορα να μην αποτελούν εμπόδια στην ισόρροπη ανάπτυξη και τον πολιτισμό.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας η χώρα μας είναι μέλος, ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την ενοποίηση του Ευρωπαϊκού εδάφους και για το λόγο αυτό θέσπισε πρωτοβουλίες για το σκοπό αυτό.
Η ενιαία αγορά, η ΟΝΕ αλλά και η μελλοντική διεύρυνση της κοινότητας αποτελούν ισχυρούς καταλύτες για την άρση της απομόνωσης μεθοριακών περιοχών, την ουσιαστική διαχείριση των κοινών οικοσυστημάτων και την εκμετάλλευση των σημαντικών περιθωρίων ενίσχυσης της συνεργασίας προς αμοιβαίο συμφέρον.
Η Ελλάδα ως απώτερο εξωτερικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ειδικό ρόλο στο πλαίσιο αυτής της λογικής. Αυτό συμβαίνει λόγω του ιδιαίτερου ρόλου που καλείται να παίξει ως χώρα μέλος της Ένωσης στα πλαίσια μιας συνολικότερης πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη των Βαλκανίων των Παρευξείνιων περιοχών και της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου.
Η σημαντική και διαρκώς αυξανόμενη παρουσία των Ελληνικών επιχειρήσεων και προϊόντων στις οικονομίες της ευρύτερης περιοχής δημιουργούν τους απαραίτητους διαύλους επικοινωνίας για τη διασυνοριακή συνεργασία με στόχο την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και την Ειρήνη.
Η προώθηση κοινών λύσεων με σκοπό την ανάπτυξη των μεταφορών, την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την περιβαλλοντική προστασία, τα ενεργειακά δίκτυα, τις τηλεπικοινωνίες, την κοινωνία των πληροφοριών αλλά και την ίδια την απασχόληση.
Η διασυνοριακή συνεργασία των περιφερειών της χώρας μας αφορά τα σύνορά μας με την Αλβανία, τη FYROM, τη Βουλγαρία και την Ευρωπαϊκή Τουρκία καθώς και των θαλασσίων συνόρων με την Τουρκία, Κύπρο και χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ο διασυνοριακός χαρακτήρας των προγραμμάτων πρέπει να αποσκοπεί στο να ελαχιστοποιηθούν τα μειονεκτήματα που τα σύνορα προκαλούν στην αρμονική κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη καθώς και τη συνεκτική διαχείριση των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων. Όλες οι ενέργειες δε, θα πρέπει να κατευθύνονται στον κοινό προγραμματισμό με συγκλίνοντες στόχους, στο σχεδιασμό, την επιλογή των έργων, την υλοποίηση αλλά και την παρακολούθηση. Όλα αυτά εννοείται πρέπει να γίνονται από κοινού με την αντίστοιχη γειτονική χώρα.
Σε πρακτικό επίπεδο είναι αναγκαίο να υπάρχουν Εθνικές, περιφερειακές αλλά και τοπικές (ανά Νομό) διοικητικές δομές συνάντησης με τους γείτονές μας, ενώ πρέπει σε αυτές τις δομές να δοθεί χώρος, ουσιαστικός, στους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους αλλά και φορείς Πανεπιστημιακών κι ερευνητικών Ιδρυμάτων εφόσον υπάρχουν.
Οι προτάσεις στα πλαίσια αυτής της εταιρικής σχέσης πρέπει να διαμορφώνονται σε πρώτο στάδιο σε επίπεδο Νομού και να προωθούνται στη συνέχεια για περαιτέρω συντονισμό και εναρμόνιση σε περιφερειακό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο (σε συνεργασία με τους μεθοριακούς εταίρους).
Σ’ αυτή τη λογική και ο δικός μας Νομός σε πρακτικό επίπεδο πρέπει να προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία μόνιμων δομών και διαύλων επικοινωνίας αξιοποιώντας σαφώς τους πολιτιστικούς και οικονομικούς φορείς αλλά και την κοινότητα της Τεχνολογικής εκπαίδευσης του Νομού.
Τα θέματα που πρέπει να προταθούν μέσα από τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας είναι :
- Ανάπτυξη της συνεργασίας σε νομικό και διοικητικό επίπεδο για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.
- Βελτίωση συστημάτων και υπηρεσιών στους τομείς των μεταφορών (ιδίως μέτρα για την υιοθέτηση οικολογικών μέσων μεταφοράς), της ενημέρωσης, της επικοινωνίας και συστήματα διαχείρισης του ύδατος και της ενέργειας.
- Ενθάρρυνση της προστασίας του περιβάλλοντος (τοπικά και συνολικά) αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας και προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. στο Νομό μας ενδιαφέρει σαφώς το πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Κοζλοντούι της Βουλγαρίας)
- Κοινοί ανθρώπινοι πόροι και εγκαταστάσεις για δραστηριότητες στους τομείς της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης, της εκπαίδευσης, των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, της υγείας.
- Ενθάρρυνση της ανάληψης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ανάπτυξη μικρών εταιρειών (μαζί και αυτών που αφορούν τον Τουρισμό) και τοπικών πρωτοβουλιών για την απασχόληση.
Το Περιβάλλον λοιπόν, ο Πολιτισμός, η Επιχειρηματική Δράση, και οι ανθρώπινοι πόροι πρέπει να είναι οι αιχμές του δόρατος της διασυνοριακής συνεργασίας.
Η βελτίωση των βασικών υποδομών εκατέρωθεν των συνόρων, η βελτίωση στις σιδηροδρομικές γραμμές, η βελτίωση των πυλών εισόδου.
Οι κοινοί ποταμοί και λίμνες, τα κοινά ευαίσθητα οικοσυστήματα, τα στοιχεία της πολιτιστικής και πολιτισμικής ταυτότητας, η ανάπτυξη και προβολή στοιχείων σύνδεσης πολιτισμών, οι παρεμβάσεις σε μνημεία κατά μήκος ιστορικών διαδρομών, εκατέρωθεν των συνόρων, μπορούν να γίνουν οι δίαυλοι επικοινωνίας, συνάντησης, συνεννόησης και αλληλοκατανόησης ώστε να μεγαλώσουν οι δεσμοί, να μπουν γερά θεμέλια στο οικοδόμημα της ειρήνης στην περιοχή και να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα τόπο ευλογημένο και όχι έρημο των ερειπίων του πολιτισμού μας που μετράει χιλιετίες σ’ αυτόν τον τόπο του πλανήτη.
Πρέπει άμεσα να οργανωθούν ημερίδες ή συζητήσεις “στρογγυλής” τραπέζης με τους επιστημονικούς, κοινωνικούς, επαγγελματικούς και λοιπούς φορείς. Να κινητοποιηθούν οι φορείς του ευρύτερου Δημόσιου τομέα οι Δήμοι και οι αντίστοιχες Νομαρχίες.
Αποτέλεσμα όλων αυτών να είναι η άμεση συγκρότηση κοινών επιτροπών, ομάδων εργασίας που θα συναντώνται σε τακτά χρονικά διαστήματα και θα επεξεργάζονται νέα θέματα ή θα προχωρούν τα ήδη επεξεργασμένα.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση πρέπει να αναλάβει σε επίπεδο Νομού να ενημερώσει, να δραστηριοποιηθεί και να συντονίσει την όλη προσπάθεια.
Όλα αυτά βέβαια, έτσι ώστε οι άξονες παρέμβασης που θα προκύψουν να μην αποτελούν απλή συλλογή και ομαδοποίηση προϋπαρχόντων προτάσεων αλλά να προκύψουν από ανάλυση και μελέτη των δεδομένων ώστε να αναδειχθούν τα μειονεκτήματα αλλά και οι προοπτικές των Νομών και Περιφερειών σε σχέση με τον ευρύτερο διασυνοριακό χώρο.
Τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά καθώς και τα μακροοικονομικά στοιχεία των επιλέξιμων περιοχών. Τα θετικά και τα αρνητικά σημεία καθώς και οι προκλήσεις σε διασυνοριακό αλλά και διακρατικό επίπεδο.
Τέλος να ιεραρχούνται με σειρά προτεραιότητας τα έργα και οι δράσεις σε κάθε άξονα προτεραιότητας.
Ένα καλό πρακτικό παράδειγμα για την αναγκαιότητα των διασυνοριακών προγραμμάτων είναι αυτό της κοινής διαχείρισης του Δέλτα στον Ποταμό Έβρο από τη Νομαρχία Έβρου και την αντίστοιχη της Τουρκίας. Εδώ καταλαβαίνει και ο πιο αδαής ότι οποιαδήποτε προσπάθεια διαχείρισης του εκεί περιβάλλοντος ή ακόμη καλύτερα της προσπάθειας καταπολέμησης των κουνουπιών είναι καταδικασμένη να αποτύχει αν δεν συμπληρώνεται από την ανάλογη προσπάθεια της άλλης πλευράς των συνόρων. Το οικοσύστημα και τα έμβια όντα του δεν γνωρίζουν από σύνορα, ιδεολογίες και διαφορετικά καθεστώτα. Τα κρατικά σύνορα δεν είναι φυσικά εμπόδια και έτσι δεν μπορούν να διαχωρίσουν τα οικοσυστήματα.
Άλλα ορατά παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι η διαχείριση των υδάτινων πόρων του Στρυμόνα και το Νέστου που τα νερά τους περνούν τα σύνορα χωρίς να μας ρωτήσουν, η Δοϊράνη, οι Πρέσπες κ.ά.
Ας μην ξοδέψω λοιπόν περισσότερες λέξεις για να αποδείξω το αυτονόητο του κοινού νου μιας ευνομούμενης κοινωνίας.
Μάλλον ήρθε η ώρα της πράξης. Σ’ αυτήν καλούμαστε να πάρουμε όλοι μέρος, μεταφέροντας μάλιστα αυτή την ανάγκη σε όσους λόγω θέσεως θα έπρεπε να έχουν υποχρέωση και ευθύνη να βοηθήσουν σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Ευχή τις αυριανές μας κοινωνίες να τις χαρακτηρίζει η άμιλλα στην ανάπτυξη και τον πολιτισμό και όχι τα σύνορα και οι προκαταλήψεις.