Το υπερηχογράφημα αποτελεί μια διαδεδομένη, σύγχρονη, μη επεμβατική, απεικονιστική μέθοδο, η οποία στα χέρια έμπειρων ιατρών έχει εξαιρετική διαγνωστική ακρίβεια.
Η χρήση σκιαγραφικών μέσων στον υπέρηχο, η οποία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1960, βίωσε, στην αρχή της νέας χιλιετίας, μία επαναστατική εξέλιξη με την ανάπτυξη και εξέλιξη σύγχρονων σκιαγραφικών μέσων. Τα τελευταία οδήγησαν σε σημαντική βελτίωση της διαγνωστικής ακρίβειας του υπερηχογραφήματος και στην περίπτωση συγκεκριμένων οργάνων, όπως το ήπαρ και επι συγκεκριμένων ενδείξεων, κατέστησαν το υπερηχογράφημα, στα χέρια έμπειρων εξειδικευμένων ιατρών, ισότιμο και ισάξιο του αξονικού και μαγνητικού τομογράφου.
Πως λειτουργεί ο υπέρηχος με σκιαγραφικό και ποιες είναι οι εφαρμογές του;
Οι τελευταίας γενιάς σκιαγραφικές ουσίες αποτελούν στην πράξη μικροφυσαλλίδες που περιέχουν ένα ειδικό αέριο και σταθεροποιούνται από μία εξωτερική μεμβράνη. Αυτές εγχύονται μέσω ενός φλεβοκαθετήρα, που έχει τοποθετηθεί στο χέρι του εξεταζόμενου, και ταξιδεύουν μέσα στα αγγεία προσεγγίζοντας τις υπο εξέταση δομές και όργανα. Τα υπερηχογραφικά κύματα αντανακλώνται πάνω σε αυτές, ενισχύοντας σημαντικά το σήμα και μεταφέροντας μια εξαιρετική απεικόνιση της μακρο- και μικροκυκλοφορίας των οργάνων.
Χρησιμοποιούνται κυρίως για των χαρακτηρισμό εστιακών και σε δεύτερο βαθμό διάχυτων βλαβών σε όργανα, όπως το ήπαρ, το πάγκρεας, ο νεφρός, ο σπλήνας, ο μαστός ενώ τα τελευταία χρόνια διαδίδεται όλο και περισσότερο η χρήση σκιαγραφικών μέσων για την δυναμική και λειτουργική απεικόνιση κοίλων δομών, όπως η ουροδόχος κύστη.
Το ήπαρ αποτελεί, χάρη στο ιδιάζον χαρακτηριστικό της διπλής αγγείωσής του, αφ’ ενός από την ηπατική αρτηρία και αφετέρου από την πυλαία φλέβα, το κατάλληλο «πλαίσιο» για την εφαρμογή σκιαγραφικών μέσων στο υπερηχογράφημα και τον χαρακτηρισμό καλοηθών και κακοηθών αλλοιώσεων. Του υπερηχογραφήματος με σκιαγραφικό προηγείται πάντοτε το απλό υπερηχογράφημα, όπου, ανάλογα με τα ευρήματα, ο υπερηχογραφιστής θα θέσει την ένδειξη για την εξειδικευμένη αυτή εξέταση με σκιαγραφική ουσία.
Υπάρχουν αντενδείξεις και ανεπιθύμητες ενέργειες;
Τα τελευταίας γενιάς σκιαγραφικά μέσα μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια στην πλειοψηφία των ασθενών καθώς χαρακτηρίζονται από ένα εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας. Δεν αποβάλλονται από το σώμα μέσω των νεφρών και ως εκ τούτου μπορούν να χορηγηθούν με ασφάλεια, χωρίς κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στη λειτουργία των νεφρών, όπως μπορεί να παρατηρηθεί στα σκιαγραφικά μέσα που χρησιμοποιούνται στον αξονικό και μαγνητικό τομογράφο. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχουν ενδείξεις για επηρεασμό της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα, όπως συμβαίνει με τα ιωδιούχα σκιαγραφικά που χορηγούνται κατά την αξονική τομογραφία.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες, που μπορεί να εμφανιστούν μετά από ενδοφλέβια χορήγηση του σκιαγραφικού, είναι γενικά, μη-σοβαρές, παροδικές και υποχωρούν κατά κανόνα αυθόρμητα χωρίς υπολειμματικές επιδράσεις. Σε κλινικές δοκιμές, οι πιο συχνά αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι: κεφαλαλγία, αντίδραση στο σημείο της ένεσης και ναυτία. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό αλλεργικής-αναφυλακτικής αντίδρασης, πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό εμφάνισης μετά την χορήγηση σκιαγραφικών ουσιών στο αξονικό και μαγνητικό τομογράφο.
Απόλυτες αντενδείξεις αποτελούν η σοβαρή πνευμονική υπέρταση, η μη ελεγχόμενη συστηματική υπέρταση και η διαφυγή (shunt) από δεξιά προς αριστερά. Στη συνέχεια, υπάρχουν συγκεκριμένα νοσήματα στα οποία απαιτείται προσοχή κατά την χορήγηση. Ο θεράπων ιατρός κατά την λήψη ιστορικού θα αξιολογήσει την γενική κλινική κατάσταση και τα γνωστά προϋπάρχοντα νοσήματα και θα λάβει την απόφαση για την εκτέλεση ή όχι της εξέτασης, με γνώμονα πάντοτε την ασφάλεια του ασθενούς.
