ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΕΡΡΩΝ
ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ
«Χρήσεις και συμπεριφορές των παιδιών και εφήβων στο Ν.Σερρών. Διαπαιδαγώγηση και Πληροφόρηση σε θέματα Δημόσιας Υγείας»
(Αναλυτική αιτιολόγηση του ερωτηματολογίου
στα Λύκεια του Ν. Σερρών)
Α. Εκδηλώσεις Συμπεριφοράς που Οδηγούν στην Ακούσια Πρόκληση Σωματικών Βλαβών και στη Βία.
6 ερωτήσεις αφορούν την προσωπική ασφάλεια (οδήγηση, ζώνη, κράνος, και οδήγηση μετά από χρήση αλκοόλ).
Ερωτήσεις:
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσο συχνά φορούσατε κράνος ενώ επιβαίνατε σε μηχανή ή μηχανάκι («παπί»);
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσο συχνά φορούσατε κράνος ενώ επιβαίνατε στο ποδήλατο;
Σκεπτικό:
Αυτές οι ερωτήσεις καταγράφουν τη συχνότητα της χρήσης κράνους από τους επιβαίνοντες σε μοτοσικλέτες και ποδήλατα. Η κυριότερη αιτία θανάτου σε περιπτώσεις ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται μοτοσικλέτες και ποδήλατα είναι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Οι μοτοσικλετιστές που δεν φορούν κράνος έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν μοιραίες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και τριπλάσιες πιθανότητες να υποστούν κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που δεν είναι θανατηφόρες σε σχέση με εκείνους που φορούν κράνος. Τα ποδηλατικά κράνη μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρών κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων σε περιπτώσεις ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται ποδήλατα.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Σημαντική αύξηση του ποσοστού των μοτοσικλετιστών που χρησιμοποιούν κράνος.
Αύξηση στο 50% του ποσοστού των χρηστών ποδηλάτου που χρησιμοποιούν κράνος.
Ερώτηση:
- Πόσο συχνά φοράτε ζώνη όταν επιβαίνετε σε αυτοκίνητο που οδηγεί κάποιος άλλος;
Σκεπτικό:
Αυτή η ερώτηση καταγράφει τη συχνότητα χρήσης ζώνης ασφαλείας από τους μαθητές όταν επιβαίνουν σε αυτοκίνητο. Εκτιμάται ότι η χρήση ζώνης ασφαλείας μειώνει τις πιθανότητες θανάσιμου τραυματισμού σε τροχαίο δυστύχημα κατά 45%, και τις πιθανότητες βαρέως τραυματισμού κατά 50%. Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου για τους νέους 15 έως 24 ετών στην Ελλάδα.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Αύξηση στο 90% του ποσοστού χρήσης ζώνης ασφαλείας.
Ερωτήσεις:
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές ήσασταν επιβάτης σε αυτοκίνητο ή άλλο όχημα το οποίο οδηγούσε κάποιος που είχε καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές οδηγήσατε αυτοκίνητο ή άλλο όχημα, χωρίς να έχετε δίπλωμα οδήγησης για το σχετικό όχημα;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές οδηγήσατε αυτοκίνητο ή άλλο όχημα ενώ είχατε καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συχνότητα με την οποία οι μαθητές οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ή επιβαίνουν σε οχήματα οι οδηγοί των οποίων βρίσκονται υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών. Το 30% περίπου όλων των τροχαίων ατυχημάτων κατά τα οποία προκαλούνται σωματικές βλάβες σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ ενώ τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου για τους νέους από 15 έως 24 ετών στην Ελλάδα. Σημαντικό ποσοστό των θανάτων και τραυματισμών που προκαλούνται από τροχαία ατυχήματα οφείλονται στην κατανάλωση αλκοόλ.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Μείωση του ποσοστού των εφήβων που αναφέρουν ότι τις τελευταίες 30 ημέρες ήταν επιβάτες σε όχημα ο οδηγός του οποίου είχε καταναλώσει αλκοόλ.
9 ερωτήσεις σχετίζονται με την εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς.
Ερωτήσεις:
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες κυκλοφορούσατε οπλισμένος με όπλο (πυροβόλο, αεροβόλο, μαχαίρι, κλομπ ή άλλο;).
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες κυκλοφορούσατε οπλισμένος με όπλο (πυροβόλο, αεροβόλο, μαχαίρι, κλομπ ή άλλο) ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες δεν πήγατε σχολείο επειδή αισθανθήκατε ότι δε θα είστε ασφαλής μέσα στο σχολείο ή κατά την μετάβασή σας προς και από το σχολείο;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσες φορές έτυχε να σας απειλήσει ή να σας τραυματίσει κάποιος με όπλο, μαχαίρι, κλομπ, ή άλλο ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τόσο τις βίαιες εκδηλώσεις συμπεριφοράς γενικά, όσο και εκείνες που σχετίζονται με το σχολικό περιβάλλον. Η χρήση οποιουδήποτε όπλου ενισχύει σημαντικά την σοβαρότητα των επιπτώσεων που έχουν στην υγεία των νέων οι εκδηλώσεις βίαιης συμπεριφοράς. Τα επεισόδια βίαιων συμπεριφορών στις σχολικές μονάδες με την χρήση όπλου είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα για πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σίγουρα των ΗΠΑ. Οι σχολικές διευθύνσεις απαγορεύουν την κατοχή και χρήση όπλων στις κτιριακές και λοιπές εγκαταστάσεις των σχολείων.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Να παραμείνει ασήμαντος ο αριθμός των κρουσμάτων βίαιης συμπεριφοράς, από νέους, με ή χωρίς χρήση όπλου γενικά, όσο και στο σχολικό περιβάλλον.
Ερωτήσεις:
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσες φορές εμπλακήκατε σε καυγά;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσες φορές εμπλακήκατε σε καυγά με συνέπεια να τραυματιστείτε και να δεχτείτε ιατρική φροντίδα;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσες φορές εμπλακήκατε σε καυγά ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, υπήρξε κάποιο περιστατικό κατά το οποίο σας χτύπησε, σας χαστούκισε ή σας τραυμάτισε εσκεμμένα το αγόρι ή το κορίτσι σας;
- Σας έχουν εξαναγκάσει ποτέ με την χρήση βίας να έρθετε σε σεξουαλική επαφή παρά τη θέλησή σας;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συχνότητα και σοβαρότητα των συμπλοκών γενικά, των συμπλοκών που σημειώνονται στα σχολεία και των εκδηλώσεων καταχρηστικής συμπεριφοράς. Οι συμπλοκές αποτελούν την αιτία για τραυματισμούς, θανάσιμους και μη. Τα επεισόδια συμπλοκών μεταξύ νέων, οι εκδηλώσεις βίαιης συμπεριφοράς, ο σεξουαλικός εξαναγκασμός είναι φαινόμενα άγνωστα μέχρι προ λίγων ετών που κάνουν δειλά την εμφάνισή τους και στην Ελληνική κοινωνία. Οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες (και των ΗΠΑ) έχουν γίνει προ πολλού θέατρο τέτοιων εκδηλώσεων και συμπεριφορών με σημαντικά ποσοστά.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Να παραμείνει ασήμαντος ο αριθμός των κρουσμάτων καταχρηστικής συμπεριφοράς ανάμεσα στους νέους γενικά , όσο και στο σχολικό περιβάλλον.
5 ερωτήσεις αφορούν δυσάρεστα συναισθήματα και απόπειρες αυτοκτονίας. Μερικές φορές οι άνθρωποι βλέπουν το μέλλον με τόση απαισιοδοξία που σκέφτονται ακόμα και να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν, δηλαδή να προσπαθήσουν να δώσουν από μόνοι τους τέλος στη ζωή τους.
Ερωτήσεις:
- Τους τελευταίους 12 μήνες υπήρξε κάποια περίοδος κατά την οποία νοιώθατε τόσο θλιμμένοι ή αβοήθητοι, σχεδόν καθημερινά για δύο συνεχόμενες εβδομάδες ή και περισσότερο, ώστε να μην κάνετε πλέον ορισμένα πράγματα που κάνατε συνήθως;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, σκεφτήκατε σοβαρά κάποια στιγμή να βλάψετε τον εαυτό σας;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, καταστρώσατε κάποιο σχέδιο για τον τρόπο με τον οποίο θα βλάψετε τον εαυτό σας;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, πόσες φορές κάνατε όντως απόπειρα να βλάψετε τον εαυτό σας;
- Εάν αποπειραθήκατε να βλάψετε τον εαυτό σας κατά τους τελευταίους 12 μήνες, μήπως η απόπειρα κατέληξε σε τραυματισμό, δηλητηρίαση και χρειάστηκε ιατρική φροντίδα;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τα συναισθήματα θλίψης, τις απόπειρες αυτοκτονίας και τη σοβαρότητά τους. Οι αυτοκτονίες είναι σπάνιο φαινόμενο για την Ελληνική κοινωνία και ειδικά μεταξύ των νέων. Οι αλλαγές στην επικοινωνία, η συχνή απουσία της οικογενειακής υποστήριξης, ο καταναλωτισμός και οι τεχνητές ανάγκες αλλάζουν το κοινωνικό τοπίο και ενδεχόμενα να βρεθούμε στην 10ετία που διανύουμε μπροστά σε τέτοια φαινόμενα
Σχετικός στόχος του προγράμματος για τη βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2911
Να παραμείνει ασήμαντος ο αριθμός των νέων που πάσχουν από κατάθλιψη.
Β. Χρήση προϊόντων καπνού
11 ερωτήσεις αφορούν το κάπνισμα
Ερωτήσεις:
- Έχετε δοκιμάσει ποτέ να καπνίσετε τσιγάρο, έστω μία ή δύο ρουφηξιές;
- Πόσων ετών καπνίσατε το πρώτο σας τσιγάρο;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές καπνίσατε;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, και κατά τις ημέρες που καπνίζατε, πόσα τσιγάρα καπνίζατε την ημέρα;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, με ποιόν τρόπο προμηθευόσασταν συνήθως τα τσιγάρα σας;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές καπνίσατε τσιγάρα ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
- Έχετε καπνίσει ποτέ τσιγάρα σε καθημερινή βάση, δηλαδή τουλάχιστον ένα τσιγάρο κάθε μέρα, για 30 ημέρες.
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες καπνίσατε πούρα ή πουράκια;
- Θεωρείτε το κάπνισμα μια κακή συνήθεια;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, προσπαθήσατε ποτέ να κόψετε το κάπνισμα;
- Πιστεύετε ότι το κάπνισμα, σε κοινόχρηστο χώρο με μη καπνιστές, είναι μια παραβίαση της ελευθερίας του άλλου;
Σκεπτικό:
Αυτές οι ερωτήσεις καταγράφουν τον πειραματισμό σε σχέση με το κάπνισμα, τις τρέχουσες καπνιστικές συνήθειες, την ηλικία εκκίνησης, το κάπνισμα στο χώρο του σχολείου και την προσπάθεια για κόψιμο του καπνίσματος. Η χρήση προϊόντων καπνού θεωρείται ως η κυριότερη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί, καθώς πάνω από το 20% του συνόλου των θανάτων αποδίδεται στη χρήση προϊόντων καπνού. Το κάπνισμα ευθύνεται για την εκδήλωση καρδιακών παθήσεων, καρκίνου του πνεύμονα, του λάρυγγα, του στόματος, του οισοφάγου και της κύστης, εγκεφαλικών επεισοδίων και χρόνιων αποφρακτικών κάρδιο-αναπνευστικών παθήσεων. Το κάπνισμα πούρων συνδέεται με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του πνεύμονα και χρόνιων αποφρακτικών παθήσεων του πνεύμονα. Επιπλέον έχει αποδειχθεί ότι οι καπνιστές είναι περισσότερο επιρρεπείς στην κατανάλωση αλκοόλ και στη χρήση μαριχουάνας (χασίς) σε σχέση με τους μη καπνιστές. Δεν υπάρχει σήμερα πρακτική απαγόρευσης ή περιορισμού πώλησης και διάθεσης των τσιγάρων και των άλλων προϊόντων καπνού στα παιδιά και στους έφηβους κάτω των 18 ετών. Δεν υπάρχει επαρκής επίβλεψη για την απαγόρευση της χρήσης προϊόντων καπνού στις κτιριακές και λοιπές εγκαταστάσεις του σχολείου. Είναι τεκμηριωμένη άποψη ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι πολύ πιο δύσκολη μετά την ενηλικίωση.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Μείωση κατά 50% του καπνίσματος και χρήσης προϊόντων καπνού από εφήβους.
Αύξηση (διπλασιασμός) του ποσοστού των εφήβων καπνιστών που επιχειρούν να κόψουν το κάπνισμα.
Γ. Κατανάλωση Αλκοόλ και Χρήση Ναρκωτικών
5 ερωτήσεις αφορούν την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η μπύρα, το κρασί, το ρούμι, το τζιν, η βότκα, το ουίσκι κ.λ.π.
Ερωτήσεις:
- Μέχρι σήμερα πόσες ημέρες, ήπιατε τουλάχιστον ένα οινοπνευματώδες ποτό;
- Πόσων ετών ήσασταν όταν ήπιατε το πρώτο σας οινοπνευματώδες ποτό (πέρα από μερικές γουλιές);
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες ήπιατε τουλάχιστον ένα οινοπνευματώδες ποτό;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες ήπιατε 5 ή περισσότερα οινοπνευματώδη ποτά στη σειρά, δηλαδή το πολύ μέσα σε 2-3 ώρες;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες ημέρες ήπιατε τουλάχιστον ένα οινοπνευματώδες ποτό ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συχνότητα της κατανάλωσης αλκοόλ, την ηλικία εκκίνησης, την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ και την κατανάλωση αλκοόλ στο σχολείο. Το αλκοόλ αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα στον οποίο οφείλεται μεγάλος αριθμός ανθρωποκτονιών, αυτοκτονιών και τροχαίων δυστυχημάτων που αποτελούν τις κυριότερες αιτίες θανάτου και αναπηρίας για τους νέους ανθρώπους. Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ από άτομα νεαρής ηλικίας έχει συσχετιστεί με τη χρήση μαριχουάνας και τις κακές σχολικές επιδόσεις. Υπάρχει σημαντικός αριθμός ενηλίκων στην επαρχία που κάνουν χρήση αλκοόλ στα όρια του αλκοολισμού.
12 ερωτήσεις αφορούν τη χρήση χασίς ή άλλων ναρκωτικών σε οποιαδήποτε μορφή;.
Ερωτήσεις:
- Μέχρι σήμερα πόσες φορές κάνατε χρήση χασίς;
- Πόσων ετών ήσασταν όταν κάνατε χρήση χασίς για πρώτη φορά;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές κάνατε χρήση χασίς;
- Μέχρι σήμερα, πόσες φορές κάνατε χρήση ναρκωτικών σε οποιαδήποτε μορφή;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, πόσες φορές κάνατε χρήση ναρκωτικών σε οποιαδήποτε μορφή;
- Μέχρι σήμερα, πόσες φορές έχετε κάνει χρήση ηρεμιστικών (χάπια);
- Μέχρι σήμερα, πόσες φορές έχετε χρησιμοποιήσει ένεση για την λήψη κάποιου παράνομου φαρμάκου ή ναρκωτικού;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, σας έχει προσφέρει, πουλήσει ή δώσει κανείς κάποιο παράνομο φάρμακο ή ναρκωτικό, ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
- Τους τελευταίους 12 μήνες, έχετε κάνει χρήση κάποιου παράνομου φαρμάκου ή ναρκωτικού, ενώ βρισκόσασταν στο σχολείο;
- Πιστεύετε ότι τα ναρκωτικά τύπου χασίς είναι πραγματικά αβλαβή;
- Πιστεύετε ότι η ενημέρωση που έχετε για τα ναρκωτικά είναι επαρκής;
- Η ενημέρωση που έχετε για τα ναρκωτικά σε ποιους οφείλεται;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συχνότητα χρήσης μαριχουάνας, κοκαΐνης, ηρωίνης, ηρεμιστικών, παραισθησιογόνων καθώς και της ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών. Πέρα από την εκδήλωση ασθενειών και τη θνησιμότητα, στη χρήση ναρκωτικών αποδίδονται περιπτώσεις αυτοκτονίας, πρόωρης ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, χαμηλών επιδόσεων στο σχολείο, διάπραξης παράνομων πράξεων και μετάδοσης σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της μόλυνσης με τον ιό της Ηπατίτιδας Β και τον ιό του AIDS (HIV). Παρά τις προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια, η χρήση ναρκωτικών που καταγράφεται μεταξύ των μαθητών και των νεαρών ενηλίκων και στην χώρα μας άρχισε να γίνεται πραγματικό κοινωνικό πρόβλημα. Οι προσπάθειες πρέπει να εστιαστούν στο να μην ακολουθήσουμε στο πρόβλημα αυτό την πορεία των άλλων προηγμένων οικονομικά χωρών.
Δ. Εκδηλώσεις Σεξουαλικής Συμπεριφοράς που Συμβάλουν στη Μόλυνση με τον Ιό του AIDS, λοιπά Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα και Ανεπιθύμητες Εγκυμοσύνες
9 ερωτήσεις αφορούν τη σεξουαλική συμπεριφορά
Ερωτήσεις:
- Έχετε έρθει ποτέ σε σεξουαλική επαφή;
- Πόσων ετών ήσασταν όταν είχατε την πρώτη σας σεξουαλική επαφή;
- Μέχρι σήμερα, με πόσα άτομα είχατε σεξουαλική επαφή;
- Τους τελευταίους 3 μήνες, με πόσα άτομα είχατε σεξουαλική επαφή;
- Την τελευταία φορά που είχατε σεξουαλική επαφή, κάνατε προηγουμένως χρήση ναρκωτικών ή καταναλώσατε οινοπνευματώδη ποτά;
- Την τελευταία φορά που είχατε σεξουαλική επαφή, χρησιμοποιήσατε (είτε εσείς είτε ο σύντροφος σας) προφυλακτικό;
- Την τελευταία φορά που είχατε σεξουαλική επαφή, ποια (μία) μέθοδο χρησιμοποιήσατε (εσείς ή ο σύντροφός σας) για να αποφύγετε ενδεχόμενη εγκυμοσύνη;
- Πόσες φορές έχετε μείνει έγκυος ή έχετε αφήσει κάποια έγκυο;
- Διδαχτήκατε ποτέ στο σχολείο για το AIDS και για την διάδοσή του ιού ή άλλων σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας, τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων, την ηλικία της πρώτης σεξουαλικής επαφής, την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών σε σχέση με τη σεξουαλική δραστηριότητα, τη χρήση προφυλακτικού, τη χρήση μεθόδων αντισύλληψης και τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και τέλος το αν οι μαθητές έχουν επιμορφωθεί σχετικά με τον ιό του AIDS. Η πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα συνδέεται με πολλές περιπτώσεις ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της μόλυνσης με τον ιό της Ηπατίτιδας Β και του ιού του AIDS, καθώς και με την εκδήλωση αρνητικών επιδράσεων στην κοινωνική και ψυχολογική ανάπτυξη. Ο αριθμός των ερωτικών συντρόφων και η ηλικία της πρώτης σεξουαλικής επαφής συνδέονται με τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων. Η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών δύνανται να λειτουργήσουν ως παράγοντες που προδιαθέτουν την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας και τις σεξουαλικές επαφές χωρίς την λήψη μέτρων προφύλαξης. Οι εφηβικές εγκυμοσύνες εκθέτουν τόσο τις μητέρες όσο και τα νεογνά στον κίνδυνο να βρεθούν σε μειονεκτική οικονομική και κοινωνική θέση για όλη τους την ζωή. Η διακοπή μίας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης σχετίζεται σίγουρα με αυξημένο κίνδυνο στειρότητας, καθώς η αδυναμία πολλών ενήλικων γυναικών να μείνουν έγκυες ή να φέρουν σε πέρας μια εγκυμοσύνη οφείλετε συχνά σε προηγηθείσα έκτρωση. Η χρήση προφυλακτικών από τους άρρενες, όταν γίνεται σωστά και συστηματικά, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου επιμόλυνσης με τον ιό του AIDS και άλλων σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων. Σε ελάχιστα σχολεία έχουν γίνει συστηματικά μαθήματα πρόληψης κατά των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Αύξηση στο 95% του ποσοστού των εφήβων που, είτε απέχουν από τη σεξουαλική δραστηριότητα, είτε, στην περίπτωση που είναι σεξουαλικά ενεργοί, χρησιμοποιούν προφυλακτικό.
Ε. Ανθυγιεινές Διατροφικές Συνήθειες
8 ερωτήσεις αφορούν το σωματικό βάρος
Ερωτήσεις:
- Τι ύψος έχετε; (χωρίς παπούτσια)
- Τι βάρος έχετε; (χωρίς παπούτσια)
- Πώς θα περιγράφατε εσείς το βάρος σας;
- Τι από τα παρακάτω προσπαθείτε να κάνετε σε σχέση με το βάρος σας;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, γυμναστήκατε με σκοπό να χάσετε ή να μην βάλετε επιπλέον κιλά;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, μήπως καταναλώσατε λιγότερο φαγητό, λιγότερες θερμίδες ή τροφές με χαμηλά λιπαρά, προκειμένου να χάσετε ή να μην βάλετε επιπλέον κιλά;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, μήπως πήρατε διαιτητικά χάπια ή σκευάσματα σε μορφή σκόνης ή ροφήματα διαίτης χωρίς συνταγή γιατρού προκείμενου να χάσετε ή να μην βάλετε επιπλέον κιλά;
- Τις τελευταίες 30 ημέρες, κάνατε εμετούς ή πήρατε καθαρτικά φάρμακα προκειμένου να χάσετε ή να μην βάλετε επιπλέον βάρος;
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν το ύψος και το βάρος όπως το αναφέρουν οι ίδιοι οι ερωτώμενοι, τον αυτοπροσδιορισμό της εικόνας που έχουν για το σωματικό τους βάρος, καθώς και συγκεκριμένες μεθόδους ελέγχου του σωματικού βάρους. Οι πληροφορίες που παρέχουν οι ίδιοι οι μαθητές για το βάρος και το ύψος τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να υπολογιστεί ο δείκτης σωματικής διάπλασης και να προσδιοριστεί το εάν οι μαθητές είναι υπέρβαροι. Παρόλο που ο υπολογισμός του ποσοστού παχυσαρκίας με βάση τα στοιχεία που αναφέρουν οι ίδιοι οι ερωτώμενοι πιθανότητα αποφέρει αποτελέσματα χαμηλότερα των πραγματικών, εντούτοις, μπορεί να αποβεί χρήσιμος στην αναγνώριση των τάσεων που επικρατούν ανά καιρούς. Η εμφάνιση περιπτώσεων παχυσαρκίας μεταξύ των εφήβων υπερδιπλασιάστηκε τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Η παχυσαρκία ή το υπερβολικό βάρος που αποκτιέται κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία, είναι πιθανό να διατηρηθεί και μετά την ενηλικίωση, αυξάνοντας τον κίνδυνο εκδηλώσεως στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων, παθήσεων της χοληδόχου κύστης, διαφόρων μορφών καρκίνου και οστεοαρθρίτιδας στις αρθρώσεις που υφίστανται μεγάλες πιέσεις από το βάρος. Κατά την εφηβεία, η παχυσαρκία συνδέεται με την εκδήλωση περιπτώσεων υπερλιπιδαιμίας, υπέρτασης, μη φυσιολογικής ανοχής στη γλυκόζη, ενώ μπορεί να έχει και δυσμενείς ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες. Ορισμένες μελέτες εμφανίζουν υψηλά ποσοστά εφήβων, κυρίως κοριτσιών, που δεν είναι ευχαριστημένα με το σώμα τους και κάνουν δίαιτα, ενώ πολλά από αυτά καταφεύγουν σε ανθυγιεινές μεθόδους ελέγχου του βάρους, όπως η αποχή από το φαγητό και η εθελούσια πρόκληση εμετού.
6 ερωτήσεις αναφέρονται στις διατροφικές συνήθειες και περιλαμβάνει το φαγητό στο σπίτι, στο σχολείο, σε εστιατόρια ή οπουδήποτε αλλού
Ερωτήσεις:
- Τις τελευταίες 7 ημέρες, πόσες φορές ήπιατε 100% φυσικούς χυμούς φρούτων, όπως χυμό πορτοκαλιού, ροδάκινου ή μήλου; (Εκτός από ποτά με γεύση φρούτων όπως τα αναψυκτικά ή τα ποτά που καταναλώνουν οι αθλητές)
- Τις τελευταίες 7 ημέρες, πόσες φορές φάγατε φρούτα; (Εκτός από χυμούς φρούτων)
- Τις τελευταίες 7 ημέρες, πόσες φορές φάγατε σαλάτες φρέσκων λαχανικών;
- Τις τελευταίες 7 ημέρες, πόσες φορές φάγατε όσπρια και άλλα λαχανικά; (Εκτός από σαλάτες φρέσκων λαχανικών).
- Τις τελευταίες 7 ημέρες, πόσες φορές φάγατε από καταστήματα γρήγορου φαγητού (fast food) ή καταστήματα που σερβίρουν σουβλάκια, γύρο ή σάντουιτς;
- Τις τελευταίες 7 ημέρες πόσα ποτήρια γάλα ήπιατε; (Να συμπεριλάβετε το γάλα που ήπιατε σε ποτήρι ή φλιτζάνι, από κουτί ή μαζί με δημητριακά)
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τις διατροφικές συνήθειες. Πέντε από τις ερωτήσεις αφορούν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ενώ μία από αυτές αφορά την κατανάλωση γάλακτος. Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν καλές πηγές σύμπλοκων υδατανθράκων, βιταμινών, μεταλλικών στοιχείων και άλλων σημαντικών για την υγεία ουσιών. Η πλούσια σε φρούτα και λαχανικά διατροφή είναι ευεργετική για την υγεία, καθώς μεταξύ άλλων, περιορίζει τον κίνδυνο εκδήλωσης ορισμένων μορφών καρκίνου. Υψηλά ποσοστά αγοριών και κοριτσιών κατά την εφηβεία καταναλώνουν λιγότερη από την συνιστώμενη ποσότητα φρούτων και λαχανικών απομακρινόμενοι όλο και περισσότερο από την λεγόμενη Μεσογειακή Διατροφή που χαρακτήριζε την διατροφή των προηγούμενων γενεών. Το γάλα αποτελεί μακράν την καλύτερη πηγή ασβεστίου για τους εφήβους, εντούτοις είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό των αγοριών και ακόμη μεγαλύτερο των κοριτσιών δεν λαμβάνουν την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου. Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό και την συντήρηση των οστών και των δοντιών. Η λήψη μειωμένης ποσότητας ασβεστίου κατά τις πρώτες δύο ή τρεις δεκαετίες της ζωής του ανθρώπου μπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη οστεοπόρωσης.
Ζ. Έλλειψη Σωματικής Άσκησης
8 ερωτήσεις αφορούν τις σωματικές δραστηριότητες
Ερωτήσεις:
- Πόσες από τις τελευταίες 7 ημέρες γυμναστήκατε ή κάνατε για 20 τουλάχιστον λεπτά κάποια σωματική άσκηση που σας έκανε να ιδρώσετε και να λαχανιάσετε όπως μπάσκετ, ποδόσφαιρο, τρέξιμο, κολύμβηση, ποδηλασία με γρήγορους ρυθμούς, έντονο χορό ή παρόμοιες αεροβικές ασκήσεις;
- Πόσες από τις τελευταίες 7 ημέρες κάνατε για 30 τουλάχιστον λεπτά κάποια σωματική άσκηση που δεν σας έκανε να ιδρώσετε και να λαχανιάσετε, όπως γρήγορο περπάτημα, ποδηλασία σε αργούς ρυθμούς κ.ά.;
- Πόσες από τις τελευταίες 7 ημέρες, κάνατε ασκήσεις για την ενδυνάμωση ή τη γράμμωση των μυών σας, όπως είναι οι κάμψεις, οι κοιλιακοί και η άρση βαρών;
- Πόσες ήμέρες την εβδομάδα παρακολουθείτε μαθήματα Φυσικής Αγωγής στο σχολείο;
- Κατά την διάρκεια του μαθήματος Φυσικής Αγωγής πόσο χρόνο γυμνάζεστε ή κάνετε κάποιο άθλημα;
- Τους τελευταίους 12 μήνες σε πόσες αθλητικές ομάδες παίξατε; (Να συμπεριλάβετε και τις σχολικές ομάδες και τις ομάδες της τοπικής κοινότητας ή δήμου που ανήκετε)
- Τους τελευταίους 12 μήνες συμμετείχατε στις δραστηριότητες παραδοσιακών χορευτικών συλλόγων;
- Πόσες ώρες την ημέρα παρακολουθείται τηλεόραση; (Τις ημέρες που πηγαίνετε σχολείο)
Σκεπτικό:
Οι ερωτήσεις αυτές καταγράφουν τη συμμετοχή εφήβων σε δραστηριότητες που ασκούν το σώμα, στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, σε ομάδες διαφόρων αθλημάτων, χορευτικών συλλόγων καθώς και το χρόνο που περνούν μπροστά στην τηλεόραση. Η καθημερινή σωματική άσκηση συντελεί στη δημιουργία και στη διατήρηση υγιών οστών και μυών, στον έλεγχο του σωματικού βάρους, στη δημιουργία άπαχων μυών και στην ελάττωση του λίπους. Επιπλέον, περιορίζει την εμφάνιση συναισθημάτων κατάθλιψης και άγχους και συντελεί στην καλή ψυχολογικά κατάσταση. Μακροπρόθεσμα, η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο του πρόωρου θανάτου, του θανάτου από καρδιακή προσβολή, την εκδήλωση διαβήτη, καρκίνου στο παχύ έντερο και υψηλής αρτηριακής πίεσης. Στους μαθητές των λυκείων παρατηρείται σημαντικός περιορισμός της έντονης σωματικής άσκησης, ιδίως στα κορίτσια. Ήδη από την 2α Λυκείου πάνω από τις μισές μαθήτριες δεν παίρνουν μέρος τακτικά σε δραστηριότητες έντονης σωματικής άσκησης. Το μάθημα της Φυσικής Αγωγής που πραγματοποιείται στα σχολεία μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή των εφήβων σε δραστηριότητες μέτριας έως έντονης σωματικής άσκησης και βοηθά τους εφήβους να αναπτύξουν τις γνώσεις, τις συμπεριφορές και τις ικανότητες που χρειάζονται για να καταστήσουν τη σωματική άσκηση τρόπο ζωής. Η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 2004 και τα προγράμματα Ολυμπιακής Παιδείας που σχεδιάζονται μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τους νέους να ασχοληθούν ουσιαστικότερα με την σωματική δραστηριότητα και υγεία. Η τηλεθέαση αποτελεί την βασική ενασχόληση των νέων μας κατά τον ελεύθερο χρόνο τους και σύμφωνα με ορισμένες μελέτες η τηλεθέαση από τους νέους σχετίζεται με την παχυσαρκία και την εκδήλωση βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς.
Σχετικός στόχος του προγράμματος για την βελτίωση της Υγείας σε επίπεδο Ν.Σερρών για το 2011
Σημαντική αύξηση του ποσοστού των εφήβων που παίρνουν μέρος σε δραστηριότητες έντονης σωματικής άσκησης 3 ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα και για 20 ή περισσότερα λεπτά τη φορά. Μείωση του ποσοστού που δεν συμμετέχει στο μάθημα Φυσικής Αγωγής σε ασήμαντο αριθμό. Αύξηση πάνω από το 80% του ποσοστού των παιδιών και των εφήβων που παρακολουθούν τηλεόραση λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα.
Για το Νομαρχιακό Κέντρο Καταπολέμησης Κουνουπιών
και Πολιτικής Προστασίας
Ο Α’ Αντιπρόεδρος
Τσιώνης Θεοχάρης